Στα στοιχεία που βρίσκουμε για το εργοστάσιο ζάχαρης των Σερρών για τα χαρακτηριστικά της υποδομής που δείχνουν την φυσιογνωμία του εργοστασίου αλλά και την σημαντική δουλειά που γινόταν, αναφέρεται:
Στο εργοστάσιο περιλαμβάνονται οι παρακάτω κτιριακές και μηχανολογικές εγκαταστάσεις:
- Κτίρια συνολικής επιφανείας 29.800 m2 και συνολικού όγκου 340.000 m3.
-Θερμοηλεκτρικός σταθμός (Σ.Η.Θ.), στον οποίο υπάρχουν 3 λέβητες με καύσιμο ΦΑ των 30 tn/h ατμού 35Bar, 440oC έκαστος και 2 ατμοστρόβιλοι των 3,0ΜWΑΤΤ έκαστος, για την παραγωγή ενέργειας και του απαιτούμενου στην παραγωγική διαδικασία, ατμού.
- Πέντε (5) πρέσσες νωπού πολτού [3 τύπου STORD x600 tn/ημέρα, +2 τύπου ΒΑΒΒΙΝΙ (1x1.300 tn/ημ. + 1x2.600 tn/ημ.)].
- Τρεις (3) πρέσσες Pellets [2 τύπου ΑΜΑΝDUS-KAHLL (1x5 tn/h και 1x8 tn/h) και 1 τύπου GENERAL DIES 12tn/h].
- Ένα (1) ξηραντήριο πολτού τύπου FERRIANI 12tn/h.
- Μία (1) Ασβεστοκάμινο τύπου EBERHART, χωρητικότητας - παραγωγής ασβέστου 230 m3.
- Δεξαμενές μεταλλικές (μελάσας) συνολικής επιφανείας 850 m2 και συνολικού όγκου 9.000 m3.
Τα κύρια χαρακτηριστικά του ζαχαρουργείου είναι:
- Υγρή μεταφορά των τεύτλων.
- Πλύσιμο σε δύο (2) πλυντήρια των 3.000 tn/ημέρα έκαστο.
- Κοπή των τεύτλων σε τέσσερις (4) μηχανές τύπου PUTSCH των 3.000 tn/ημ. εκάστη).
- Εκχύλιση σε δύο (2) εκχυλιστήρες κεκλιμμένου δοχείου, τύπου DDS, ονoμαστικής δυναμικότητας 2.000 tn/ημέρα η κάθε εκχύλιση.
- Κλασσικό σχήμα καθαρισμού χυμού.
- Συμπύκνωση έξι (6) βαθμίδων συνολικής επιφάνειας 14.590 m2 [1η = 2.000 m2, 2η = (2.200 + 2.000) m2, 3η = (860+860+2.200) m2, 4η = 2.200 m2, 5η = (860+860) m2, 6η = 550 m2].
- Κρυστάλλωση σε σχήμα 3 προϊόντων στην οποία υπάρχουν:
13 βραστήρες (5 Α΄ προϊόντος τύπου FURMANN), 3 Β΄ προϊόντος (1 τύπου FURMANN + 2 Πολωνικοί), 5 Γ΄ προϊόντος (1 τύπου FURMANN +1 Ελληνικής κατασκευής "ΚΟΥΠΑΣ" + 3 Πολωνικοί) και
16 φυγόκεντροι [5 Α΄ προϊόντος (3 τύπου BMA x 30tn/h + 2 τύπου BΜΑ x 15tn/h) , 4 Β΄ προϊόντος (1 τύπου B.W. των 10 tn/h + 2 τύπου BMA των 18tn/h η κάθε μία + 1 Πολωνική των 20tn/h), 4 Γ΄ προϊόντος τύπου BMA (1x12th/h + 1x15tn/h + 1x18tn/h +1x8tn/h), 2 Αφφιναρίσματος τύπου B.W.- KRUPP των 10tn/h η κάθε μία.
- Αποθήκευση σε αποθήκη ζάχαρης χωρητικότητας ~ 32.000 tn.
Παρήγαγε
· Λευκή κρυσταλλική ζάχαρη κατηγορίας Νο 2 της Ε.Ε. που διατίθεται σε χαρτόσακκους των 50 kg και χύμα με σιλοφόρα μόνον κατά τη διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας,
· Μελάσσα,
· Νωπό Πολτό
· Ξηρό Πολτό
Τα παραγόμενα υγρά απόβλητα υφίστανται βιολογικό καθαρισμό παραμένοντας πολλούς μήνες εντός του χώρου του εργοστασίου σε χωματοδεξαμενές ~ 120 στρεμμάτων και όγκου 360.000 m3. Στις αρχές του καλοκαιριού μετά την εξυγίανσή τους δινόταν προς άδρευση των γύρω αγρών.
Στο εργοστάσιο Σερρών λειτουργούσε από το 1984 - 85 κατασκευαστική μονάδα για συντήρηση, επισκευή και κατασκευή μηχανημάτων για όλα τα εργοστάσια της Ε.Β.Ζ.
Η ίδρυση και τα χρόνια της ακμής
Αποτελούσε το τρίτο μεγαλύτερο από τα εργοστάσια της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης (ΕΒΖ). Με επεκτάσεις το 1985, η δυναμικότητα έφτασε τους 4.000 τόνους ημερήσιας επεξεργασίας, ενώ με περαιτέρω εσωτερικές βελτιώσεις, έφθασε στους 5.000 τόνους ημερησίως, παράγοντας ζάχαρη έως 60.000 τόνους ετησίωςΗ τεχνογνωσία προήλθε από συνεργασίες με ευρωπαϊκές χώρες, ενώ η εγκατάσταση του εργοστασίου σε μια κατεξοχήν αγροτική περιοχή όπως οι Σέρρες, με ευνοϊκές κλιματολογικές και εδαφικές συνθήκες για την καλλιέργεια τεύτλων, κρίθηκε στρατηγική.
ΔΕΙΤΕ ΒΙΝΤΕΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ ΤΟΥ 1961 (από το 11.46΄)
Κατά τις δεκαετίες του ’70, του ’80 και του ’90, η λειτουργία του εργοστασίου συνδέθηκε με την οικονομική άνθηση της περιοχής. Αποτέλεσε βασικό πυλώνα της τοπικής οικονομίας, οι παραγωγοί τεύτλων εξασφάλιζαν σταθερά εισοδήματα, ενώ εκατοντάδες εργαζόμενοι απασχολούνταν είτε μόνιμα είτε εποχικά στη μονάδα. Στις Σέρρες, η "ζάχαρη" δεν ήταν απλώς προϊόν – ήταν ταυτότητα, δουλειά και κύριος λόγος ύπαρξης για δεκάδες χωριά. Η καμπάνια συνεχιζόταν συνήθως από τέλη Αυγούστου για διάστημα ανάλογα με την ποσότητα των τεύτλων που καλλιεργούνταν στη Σερραϊκή γη .
Η αρχή της παρακμής
Μέσα στα 2000, αλλαγές στην Κοινή Αγροτική Πολιτική της ΕΕ και ποσοστώσεις στη ζάχαρη περιόρισαν την ευρωκαλλιέργεια.
Παράλληλα:
· Η ΕΒΖ αντιμετώπισε κακοδιαχείριση και επανειλημμένες αλλαγές διοίκησης (13 φορές μεταξύ 2013–2018).
· Οι παραγωγοί αποθαρρύνθηκαν από καθυστερήσεις πληρωμών, ενώ πολλά στρέμματα εγκαταλείφθηκαν.
Η κρίση άρχισε να διαφαίνεται από τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Οι μεταρρυθμίσεις στην Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ε.Ε., σε συνδυασμό με τις ποσοστώσεις στη ζάχαρη και τις διεθνείς πιέσεις για μείωση της παραγωγής εντός της Ε.Ε., άρχισαν να περιορίζουν τη βιωσιμότητα της ΕΒΖ. Η καλλιέργεια τεύτλων μειώθηκε δραματικά, οι παραγωγοί αποθαρρύνθηκαν από τις καθυστερήσεις στις πληρωμές και οι ζημιές της ΕΒΖ διογκώνονταν χρόνο με τον χρόνο.
Παράλληλα, η διοίκηση της βιομηχανίας βρέθηκε πολλές φορές στο στόχαστρο για κακοδιαχείριση, με σπατάλες, λάθος σχεδιασμούς και αδυναμία προσαρμογής στις νέες συνθήκες της αγοράς. Οι εργαζόμενοι άρχισαν να ζουν με την ανασφάλεια, καθώς οι καμπάνιες γίνονταν όλο και πιο αραιές και τα μηχανήματα παρέμεναν ανενεργά.
Το λουκέτο και η σιωπή
Τον Ιούλιο 2014, αποφασίστηκε το
οριστικό λουκέτο για τα εργοστάσια της ΕΒΖ σε Σέρρες και Ορεστιάδα, με σχετική
ανακοίνωση της διοίκησης, προκειμένου να περιοριστούν οι λειτουργικές δαπάνες. Μόνο
η μονάδα στο Πλατύ παρέμεινε σε λειτουργία, που όμως κι αυτό στη συνέχεια είχε
την ίδια κατάληξη.
Το προσωπικό που απασχολούνταν στις Σέρρες ήταν περίπου 59
εργαζόμενοι, ενώ τα καλλιεργούμενα στρέμματα των τεύτλων είχαν μειωθεί
σημαντικά σε σχέση με παλαιότερα επίπεδα των 55.000 στρεμμάτων. Κάποιοι
εργαζόμενοι τότε προωθήθηκαν σε προγράμματα πρόωρης συνταξιοδότησης ή
αναπτύχθηκαν σχέδια για ανασυγκρότηση υπό νέα μορφή. Το
εργοστάσιο Σερρών παρέμεινε σιωπηλό. Οι εγκαταστάσεις του άρχισαν να φθείρονται
από την αχρησία και ο άλλοτε ζωντανός κόμβος παραγωγής έγινε μνημείο μιας
περασμένης εποχής.
Η κυβέρνηση προχώρησε τότε στην εκχώρηση της ΕΒΖ στην "Royal Sugar" μέσω συμφωνίας μίσθωσης, χωρίς όμως το εργοστάσιο των Σερρών να ενταχθεί ουσιαστικά σε αυτό το νέο σχήμα.
Παρόλο που έγιναν προσπάθειες για να βρεθεί ρόλος στη μονάδα, είτε ως αποθηκευτικός χώρος είτε ως μεταποιητικό κέντρο, τίποτα δεν προχώρησε ουσιαστικά. Οι υποσχέσεις για επανεκκίνηση έμειναν στα χαρτιά. Υπήρξαν καταγγελίες το 2023 για απόπειρα απομάκρυνσης μηχανημάτων από τις εγκαταστάσεις και υποθέσεις πλιάτσικου δημόσιας περιουσίας .
Σε συζητήσεις είχε εμπλακεί ο Χρήστος Καραθανάσης (Royal Sugar), ο οποίος προσκόμισε προτάσεις το 2016 για τη διάσωση λειτουργίας της μονάδας, υποσχόμενος διατήρηση θέσεων εργασίας (≈120 μόνιμες, 60 εποχιακές) αλλά το σχέδιο δεν υλοποιήθηκε μέχρι και σήμερα.
Το σήμερα και το μέλλον
Σήμερα, το εργοστάσιο ζαχάρεως στις Σέρρες στέκει ως μια βιομηχανική φαντασμαγορία, ένα σύμβολο της βιομηχανικής παρακμής και της αδυναμίας μακροπρόθεσμου σχεδιασμού. Πολλοί κάτοικοι της περιοχής το αναπολούν ως εποχή ευημερίας, άλλοι ως χαμένη ευκαιρία.
Το εργοστάσιο ζάχαρης στις Σέρρες ξεκίνησε ως πηγή ζωής για την τοπική αγροτική κοινότητα, με εκτεταμένη παραγωγή και απασχόληση. Ωστόσο, η συσσώρευση θεσμικών λαθών, οι διεθνείς πιέσεις στην αγορά ζάχαρης και η οικονομική αδιαφορία οδήγησαν σε σταδιακή υποβάθμιση και τελικά σε οριστικό κλείσιμο το 2014. Σήμερα οι εγκαταστάσεις παραμένουν ανενεργές, με το μέλλον να παραμένει θολό και τις υποσχέσεις αναξιοποίητες.
Η συζήτηση για αξιοποίηση του χώρου, είτε μέσω μεταποίησης αγροτικών προϊόντων είτε ως χώρος καινοτομίας και αγροδιατροφής, παραμένει ανοιχτή – αλλά χωρίς ουσιαστικά βήματα. Σε έναν κόσμο που μιλά συνεχώς για βιώσιμη ανάπτυξη και επιστροφή στην πρωτογενή παραγωγή, το εργοστάσιο της ζάχαρης στις Σέρρες θα μπορούσε να είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια αναμνηστική εικόνα.
Δείτε βίντεο με drone πώς είναι σήμερα το Εργοστάσιο Ζάχαρης των Σερρών
Δημοσίευση σχολίου